راهکار گذر از اقتصاد نفتی چیست‌؟

به گزارش «راهبرد معاصر»، متاسفانه اقتصاد کشور به طور جدی به درآمدهای نفتی متکی شده و در مواقعی که قیمت نفت افزایش یافت، دولتمردان دغدغه‌ای برای نحوه اداره کشور نداشتند چرا که منابع سرشار درآمدهای نفت حتی ضعف‌های نحوه اداره کشور را می‌پوشاند. بنابراین شاید بتوان گفت؛ اقتصاد متکی به نفت یکی از عمده‌ترین دلایلی است که اقتصاد ایران را به چالش کشیده است. این درحالی است که مسئولین بر عبور از اقتصاد نفتی تاکید می‌کنند و بر این موضوع اجماع نظر وجود دارد، اما هنوز به این مرحله نرسیده‌ایم که بتوانیم بودجه دولت را بدون درآمدهای نفتی ببندیم و کشور را بدون اتکا به درآمدهای نفتی اداره کنیم. مرتضی افقه، کارشناس مسائل اقتصادی و عضو هیئت علمی دانشگاه اهواز در این باره به «راهبرد معاصر» توضیحاتی داده است، که در ادامه می‌خوانیم؛

 مرتضی افقه اقتصاد دان و عضو هیئت علمی دانشگاه اهواز در گفت‌وگو با «راهبرد معاصر» درخصوص پیش شرط‌های عبور از اقتصاد متکی به نفت، گفت: عدم اتکا به درآمدهای نفتی ازجمله موضوعات مهمی است که از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی مورد توجه مسئولین بوده و بر این موضوع تاکید شده که اقتصاد کشور بدون اتکا به درآمدهای نفتی باید اداره و توسعه بیابد اما این موضوع به دلایل مختلفی بخصوص در عدم جدی گرفتن تولید تاکنون محقق نشده است.

وی در این باره خاطر نشان کرد: یکی از مهمترین  پیش شرط‌های عبور از اقتصاد نفتی، تقویت تولید داخلی است. این موضوع مهم در پرتو حرکت تولید به سمت تولید دانش بنیان محقق می‌شود، به این معنا که اقتصاد باید بر مبنای فکر و اندیشه نیروهای انسانی داخلی اداره شود و در مسیر اقتصادی با تکیه بر دانش‌های نوین حرکت کنیم.

وی در این باره خاطر نشان کرد: برای عدم وابستگی اقتصاد کشور به درآمدهای نفتی لازم است از ساختارهای غیر اقتصادی ضدتولید دوری کنیم و یکایک آنها با سیاست‌گذاری‌های درست در مدت زمان کمی اصلاح شود. به طور کلی عدم اتکا به نفت زمانی محقق می‌شود که به صورت ریشه‌ای اصلاحاتی در اقتصاد کشور صورت دهیم، هر چند این اصلاحات زمان بر است و منجر به قطع منافع کسانی می شود که از ساختار اقتصاد نفتی سود می‌برند، با مقاومت‌هایی رو به رو می‌شویم که دولت باید سد بزرگی در برابر این افراد برای دست‌یابی به اقتصاد بدون نفت ایجاد کند.

این استاد اقتصاد خاطر نشان کرد: برای عبور از اقتصاد وابسته به درآمدهای نفتی دولت سیزدهم باید عزم جدی داشته باشد، چرا که از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی دولت‌های مختلف این شعار را داده اما بدان عمل نکردند. بخشی از تحقق شعار عبور از اقتصاد نفتی وابسته به اصلاحاتی در نظام انتخاب مدیران است.

افقه در این باره توضیح داد: به این معنا که نظام شایسته‌سالاری در ساختار حاکمیت باید برقرار شود، نه فقط در بخش دولت بلکه در تمامی دستگاه‌ها و نهادها بایستی انتصاب مدیران بر مبنای کار و فعالیت تولیدی باشد تا شاهد تحولاتی در عرصه‌های مختلف اقتصادی باشیم. عدم توجه به شایسته‌سالاری به معنای وابسته ماندن به درآمدهای نفتی است. زمانی می‌توان به شعار عبور از درآمدهای نفتی جامه عمل پوشاند که مدیران براساس شایستگی تولیدی و توسعه‌ای انتخاب شوند .

عضو هیئت علمی دانشگاه اهواز در این باره تصریح کرد: کارکنان حاکمیت باید در همه ارکان براساس شایستگی‌هایی که به تولید کمک می‌کند، انتخاب شوند، بنابراین تولید باید جزء اولویت‌های بالای حاکمیت باشد، به این دلیل که درآمدهای نفتی تاکنون جای درآمدهای ناشی از تولید را گرفته و این موضوع مانع عدم اتکا به درآمدهای نفتی شده چون تولیدی در میان نبوده و برای رونق تولید کاری صورت نگرفته است. مشکلات ناشی از انتخاب مدیران ناکارآمد، قطعا ما را وارد مسیرهایی می‌کند که نتوانیم اقتصاد را به درستی مدیریت کنیم، برای جلوگیری از حرکت در این مسیر باید به سمت حفظ نیروهای انسانی متخصص برویم و مانع مهاجرت‌های آنها شویم.

افقه در پایان گفت‌وگو خاطر نشان کرد: هر گونه تنگ نظری در انتخاب جوانان نخبه برای مدیریت بخش‌های مختلف اقتصاد قطعا ما را همچنان وابسته به درآمدهای نفتی نگه می‌دارد، ماندن در این ساختارهیچگاه ما را به مسیر عبور از درآمدهای نفتی در اداره کشور نمی‌رساند و همچنان تولید نادیده گرفته می‌شود و نفت تنها منبع درآمدهای کشور خواهد بود.